در محیط‌هایی مانند پالایشگاه‌ها، صنایع گاز، پتروشیمی، معادن و کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی، وجود گازهای قابل اشتعال یا گرد و غبار انفجاری، همواره خطر بالقوه‌ای برای تجهیزات و نیروی انسانی محسوب می‌شود. در چنین شرایطی، استفاده از تجهیزات ایمن و تخصصی نه‌تنها توصیه‌شده، بلکه الزامی است. یکی از مهم‌ترین تجهیزات در این زمینه، الکتروموتور ضد انفجار است؛ موتوری صنعتی با طراحی ویژه که در صورت بروز جرقه یا خرابی داخلی، از انتشار آتش یا انفجار به محیط بیرون جلوگیری می‌کند. این موتورها بر اساس استانداردهای بین‌المللی مانند ATEX و IECEx ساخته می‌شوند و نقش کلیدی در ایمن‌سازی محیط‌های کاری ایفا می‌کنند. اما این موتورها چگونه طراحی شده‌اند؟ در چه محیط‌هایی به کار می‌روند؟ چه تفاوت‌هایی با الکتروموتورهای معمولی دارند؟ و مهم‌تر از همه، چگونه باید بهترین مدل را با توجه به نیاز پروژه انتخاب کرد؟
در این مقاله به تمامی این سؤالات پاسخ خواهیم داد. با ما همراه باشید تا به‌صورت تخصصی به بررسی انواع الکتروموتورهای ضد انفجار، کاربردها، استانداردها، لیست قیمت به‌روز، نکات کلیدی هنگام خرید و پرسش‌های متداول کاربران بپردازیم.
الکتروموتور ضد انفجار چیست؟
الکتروموتور ضد انفجار (Explosion-Proof Electric Motor) نوعی موتور الکتریکی است که برای کار در محیط های مستعد انفجار طراحی شده است. طراحی این موتورها به‌گونه‌ای است که در صورت وقوع جرقه داخلی، آتش یا انفجار به بیرون منتقل نمی‌شود. این موتورها طوری طراحی شده‌اند که در صورت بروز جرقه یا خرابی داخلی، شعله یا حرارت به بیرون نشت نکند و خطر انفجار در محیط‌های حاوی گاز، بخار یا گرد و غبار قابل اشتعال به حداقل برسد.
تفاوت الکتروموتور ضد انفجار با الکتروموتور معمولی
| ویژگی | الکتروموتور معمولی | الکتروموتور ضد انفجار |
|---|---|---|
| ساختار پوسته | معمولی و تهویه‌دار | ضخیم و آب‌بندی‌شده (Flameproof) |
| ایمنی در محیط خطرناک | ندارد | دارد |
| قیمت | ارزان‌تر | گران‌تر |
| مجوز استفاده در Zone 1 و 2 | ندارد | دارد |
عملکرد ایمن در محیط‌های پرخطر
در محیط‌هایی که احتمال وجود گازهای قابل اشتعال مانند متان، پروپان، هیدروژن یا گرد و غبار آتش‌زا مانند آرد، آلومینیوم یا زغال سنگ وجود دارد، استفاده از الکتروموتورهای معمولی می‌تواند بسیار خطرناک باشد. به همین دلیل، الکتروموتور ضد انفجار با ویژگی‌هایی مانند:
☑️ پوسته مقاوم در برابر شعله (Ex d)
☑️ جلوگیری از ایجاد جرقه خارجی
☑️ اتصالات و کابل‌ورهای ایمن
☑️ دارای گواهینامههای ATEX، IECEx یا UL
انتخابی ایمن، استاندارد و قابل اعتماد برای چنین محیط‌هایی به شمار می‌آید.
بهترین برند الکتروموتور ضد انفجار
انتخاب برند مناسب در خرید الکتروموتور ضد انفجار نه‌تنها روی عملکرد، طول عمر و راندمان تأثیر دارد، بلکه ایمنی محیط‌های صنعتی پرخطر را نیز تضمین می‌کند. برندهای معتبر جهانی و داخلی با رعایت استانداردهای سخت‌گیرانه نظیر ATEX، IECEx، UL و CSA، در این حوزه پیشتاز هستند.
1️⃣ الکتروموتور ضد انفجار زیمنس (Siemens)
زیمنس (Siemens) یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین شرکت‌های مهندسی در جهان است که در حوزه تولید تجهیزات صنعتی، به‌ویژه الکتروموتورهای ضد انفجار، شهرت جهانی دارد. این برند آلمانی با بیش از یک قرن تجربه، الکتروموتورهای سری SIMOTICS XP را برای استفاده در محیط‌های مستعد انفجار توسعه داده است؛ جایی که ایمنی، دوام بالا و راندمان انرژی، نقش حیاتی ایفا می‌کنند.
مشخصات فنی الکتروموتور زیمنس
☑️ توان: 0.12 تا 900 کیلووات
☑️ دور: 750، 1000، 1500، 3000
☑️ سایز فریم: از 450 تا 63
☑️ نحوه نصب: B35، B5، B3
☑️ محفاظت: IP55
☑️ کلاس حرارتی: F
☑️ تعداد قطب ها: 2،4،6
☑️ نحوه کارکرد: S1
2️⃣ الکتروموتور ضد انفجار CEMP
CEMP یک برند معتبر ایتالیایی در حوزه تولید الکتروموتورهای ضد انفجار است که بیش از 60 سال در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، داروسازی و معدن فعالیت دارد. این شرکت زیرمجموعه‌ای از Regal Rexnord (یکی از بزرگ‌ترین گروه‌های صنعتی در آمریکا) است و محصولات آن مطابق با بالاترین استانداردهای اروپایی و بین‌المللی تولید می‌شوند.
ویژگی‌های برجسته الکتروموتور ضد انفجار CEMP
| مشخصه | توضیحات |
|---|---|
| کشور سازنده | ایتالیا |
| سری‌های معروف | ATEX Ex d, Ex de, Ex tb |
| استانداردها | ATEX, IECEx, EAC, UL, CSA |
| حفاظت ضد انفجار | Zone 1، Zone 2، Zone 21، Zone 22 |
| درجه حفاظت | IP55 تا IP66 |
| کلاس دمایی | T3 تا T6 |
| بازه توان | از 0.12 کیلووات تا 200 کیلووات |
| کلاس انرژی | IE2، IE3 و IE4 موجود |
| نوع فریم | آلومینیومی و چدنی (Cast Iron/Aluminium) |
3️⃣ الکتروموتور ضد انفجار WEG
برند WEG یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات الکتریکی و صنعتی در جهان است که دفتر مرکزی آن در برزیل قرار دارد. الکتروموتورهای ضد انفجار WEG با رعایت دقیق‌ترین استانداردهای بین‌المللی، به‌خصوص در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، معدن، و صنایع غذایی، به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. این برند با سری‌های متنوع ضد انفجار مانند W22X و W21X، راهکاری ایمن، اقتصادی و قابل اعتماد را برای محیط‌های مستعد خطر ارائه می‌دهد.
مشخصات فنی و سری‌های معروف الکتروموتور ضد انفجار WEG
☑️ توان: 0.37 تا 355 کیلووات
☑️ دور: 750، 1000، 1500، 3000
☑️ سایز فریم: 90 تا 355
☑️ نحوه نصب: B35 ، B3
☑️ محفاظت: IP55
☑️ کلاس حرارتی:F
☑️ دسته گروه ضد انفجاری: IIB, IIA
☑️ کلاس ضد انفجاری: EXD, EX-de
☑️ تعداد قطب ها: 2،4،6،8
☑️ نحوه کارکرد: S1
☑️ تک فاز و سه فاز
4️⃣ الکتروموتور ضد انفجار دینامیک موتور (dinamik motor)
Dinamik Motor یکی از برندهای صنعتی معتبر در کشور ترکیه است که در زمینه تولید انواع الکتروموتور صنعتی، ترمزدار و ضد انفجار (Explosion Proof) فعالیت دارد. محصولات این برند با رعایت دقیق استانداردهای اروپایی مانند ATEX و IECEx به‌خصوص در بازار خاورمیانه، آسیای میانه و اروپای شرقی محبوبیت بالایی دارند.
ویژگی‌های کلیدی الکتروموتور ضد انفجار Dinamik Motor
| مشخصه | توضیحات |
|---|---|
| کشور سازنده | ترکیه |
| کلاس حفاظتی | Ex d, Ex db |
| مناطق ایمنی | Zone 1, Zone 2, Zone 21, Zone 22 |
| استانداردها | ATEX, IECEx, CE |
| جنس بدنه | چدن یا آلومینیوم |
| بازه توان | از 0.12 کیلووات تا 160 کیلووات |
| ولتاژ کاری | 230/400V، 400/690V |
| درجه حفاظت IP | IP55، IP65، IP66 |
| نوع نصب | B3, B5, B35 و انواع دیگر |
| کلاس دمایی | T3، T4، T5 بسته به کاربرد |
5️⃣ الکتروموتور ضد انفجار ABB
الکتروموتور ضد انفجار ABB یکی از ایمن‌ترین و قابل‌اعتمادترین گزینه‌ها در بازار جهانی است. این محصولات که توسط شرکت سوئیسی-سوئدی ABB Group طراحی و تولید می‌شوند، دارای گواهینامههای بین‌المللی مانند ATEX، IECEx، CSA و UL هستند و برای کار در سخت‌ترین شرایط محیطی طراحی شده‌اند.
اگر در حوزه‌هایی مانند نفت و گاز، پتروشیمی، معدن، صنایع شیمیایی یا داروسازی فعالیت می‌کنید، موتورهای ضد انفجار ABB به شما عملکردی بی‌نقص، طول عمر بالا و حداکثر ایمنی ارائه می‌دهند.
6️⃣ الکتروموتور ضد انفجار کوئل (COEL چین)
الکتروموتور ضد انفجار کوئل چین یکی از انتخاب‌های مقرون‌به‌صرفه در بازار ایران برای پروژه‌های صنعتی در مناطق مستعد انفجار است. برند COEL، با وجود شباهت اسمی به برند ایتالیایی COEL، در اینجا به نسخه ساخت چین آن اشاره داریم که در چند سال اخیر در بازار ایران با استقبال خوبی مواجه شده است. این موتورها مخصوص محیط‌هایی طراحی شده‌اند که در آن‌ها گاز، بخار یا گردهای قابل اشتعال وجود دارد.
7️⃣ الکتروموتور ضد انفجار UMEB
الکتروموتور ضد انفجار UMEB محصول شرکت UMEB S.A است. واقع در بخارست، رومانی است که یکی از برندهای معتبر اروپای شرقی در زمینه تولید موتورهای الکتریکی مخصوص مناطق مستعد انفجار محسوب می‌شود. این موتورها بر اساس استانداردهای بین‌المللی مانند ATEX، IECEx و EAC طراحی شده‌اند و برای استفاده در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، معادن و صنایع شیمیایی مناسب هستند.
☑️ محدوده سایز: 63 تا 355
☑️ محدوده توان: 0.09 تا 315 کیلووات
☑️ چهار سرعت موتور 750، 1000، 1500 و 3000 دور در دقیقه
☑️ استاندارد ضد انفجار Exd IIC T5 Gb برای سایز فریم های 63 تا 71
☑️ استاندارد Exd IIC T4/T3 Gb برای سایز فریم های 80 تا 355
8️⃣ الکتروموتور ضد انفجار موتوژن
الکتروموتور ضد انفجار موتوژن محصول شرکت موتوژن تبریز است که با بهره‌گیری از دانش فنی روز دنیا و مطابق با استانداردهای بین‌المللی مانند ATEX، IECEx و ISO 9001 تولید می‌شود. این موتورها برای استفاده در محیط‌های صنعتی با خطر انفجار طراحی شده‌اند و در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، معادن و صنایع شیمیایی کاربرد دارند.
9️⃣ الکتروموتور ضد انفجار Nidec
الکتروموتور Nidec یکی از محصولات پیشرفته و باکیفیت بازار جهانی است که توسط شرکت ژاپنی Nidec Corporation تولید می‌شود. این برند از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان موتورهای الکتریکی در جهان است و در زمینه‌های مختلفی مانند صنایع خودروسازی، تجهیزات صنعتی، لوازم خانگی و رباتیک فعالیت می‌کند.
🔟 الکتروموتور ضد انفجار جمکو
الکتروموتورهای ضد انفجار جمکو (JEMCO) از جمله محصولات پیشرفته و باکیفیت تولید داخل هستند که برای استفاده در محیط‌های صنعتی با خطر انفجار طراحی شده‌اند. این موتورها با بهره‌گیری از فناوری‌های روز و استانداردهای بین‌المللی، در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و سایر محیط‌های پرخطر کاربرد دارند.
هدف از طراحی این موتور ضدانفجار چیست؟
هدف اصلی از تولید الکتروموتورهای ضد انفجار، افزایش ایمنی تجهیزات و نیروی انسانی در صنایعی است که احتمال وقوع انفجار وجود دارد. این موتورها اجازه نمی‌دهند که عوامل خطرساز (مانند جرقه یا حرارت بالا) به محیط اطراف منتقل شوند.
محیط های انفجاری و الکتروموتور های ضدانفجار
قبل از بررسی الکتروموتورهای ضدانفجار به توضیح اجمالی محیط های انفجاری در فضاهای عملیاتی می پردازیم. در مورد طبقه بندی فضاهای کاری صنایع، از نقطه نظر آتش سوزی و انفجاری دو استاندارد در سطح جهانی مطرح می باشد که عبارتند از:
☑️ استاندارد ملی برق آمریکا (NEC)
☑️ استاندارد بین المللی (IEC) در اروپا و اکثر کشورهای جهان
در چه مکان‌هایی باید از الکتروموتور ضد انفجار استفاده کرد؟
استفاده از الکتروموتور ضد انفجار در فضاهایی الزامی است که در آن‌ها احتمال وجود گازهای قابل اشتعال، بخارات شیمیایی یا گرد و غبار انفجاری وجود دارد. این موتورها برای جلوگیری از ایجاد جرقه یا شعله در محیط‌های پرخطر طراحی شده‌اند و بخشی جدایی‌ناپذیر از استانداردهای ایمنی صنعتی هستند.
تقسیم بندی الکتروموتورهای ضد انفجار بر اساس مکان
✅ Zone 0 یا مناطق بسیار حساس: این نواحی مدام در معرض گازها و بخارات قابل انجار هستند.
✅ Zone 1 یا مناطق نیمه حساس: این نواحی مدام آلوده نیستند ولی در معرض آلودگی قرار دارند.
✅ Zone 2 یا مناطق با حساسیت کم: این ناحیه امن تر از ناحیه 1 است ولی ممکن است نشتی رخ دهد.
چرا در این محیط‌ها استفاده از موتور معمولی خطرناک است؟
الکتروموتورهای معمولی ممکن است در زمان راه‌اندازی یا کارکرد، جرقه ایجاد کنند یا حرارت بیش از حد تولید کنند. در محیط‌های مستعد انفجار، این موضوع می‌تواند منجر به انفجار و خسارات شدید جانی و مالی شود. به همین دلیل، استانداردهای بین‌المللی مانند ATEX، IECEx، UL و CSA استفاده از موتور ضد انفجار را در این مناطق اجباری می‌دانند.
نتیجه گیری بهترین الکتروموتور صنعتی
الکتروموتور ضد انفجار جمکو با بهره‌گیری از استانداردهای بین‌المللی، طراحی مقاوم، و کیفیت ساخت بالا، یکی از گزینه‌های قابل اعتماد در صنایع پرخطر به‌شمار می‌رود. این موتورها با توان‌های متنوع در دو دسته فشار ضعیف و فشار قوی عرضه می‌شوند و پاسخگوی نیاز پروژه‌های بزرگ در حوزه نفت، گاز، پتروشیمی، معادن و کارخانجات شیمیایی هستند.برای مشاوره دقیق خرید الکتروموتور صشنعتی با کارشناسان واحد فروش دینامیک موتور در تماس باشید.
